Religia to system wierzeń, praktyk, symboli i norm etycznych, który porządkuje relację człowieka z tym, co uznaje za sacrum, czyli sferę świętości, transcendencji lub najwyższych wartości; obejmuje zarówno wymiar indywidualnej wiary, jak i wspólnotowe rytuały, instytucje, święta, miejsca kultu i przekaz tradycji. W naukach humanistycznych i społecznych religia bywa analizowana jako odpowiedź na pytania o sens życia, cierpienie, dobro i zło, ale też jako czynnik kulturotwórczy, który kształtuje sztukę, prawo, edukację i ład społeczny. W codzienności szkolnej pojęcie religii pojawia się na lekcjach religii, etyki, historii, WOS-u i języka polskiego – uczniowie poznają źródła święte, podstawowe dogmaty, obrzędy, a także wpływ religii na literaturę i obyczajowość. W skali świata do największych religii należą chrześcijaństwo, islam i hinduizm; chrześcijaństwo opiera się na osobie Jezusa Chrystusa i obejmuje trzy główne nurty: katolicyzm, prawosławie i protestantyzm, które różnią się teologią, strukturą i liturgią, ale łączy je wiara w Trójcę Świętą i Ewangelię. Islam, oparty na Koranie i tradycji Proroka Mahometa, dzieli się na sunnizm i szyizm oraz liczne szkoły prawne; podkreśla jedyność Boga (Allaha), modlitwę, jałmużnę, post i pielgrzymkę. Hinduizm to mozaika szkół i praktyk bazująca na Wedach, wierze w karmę i reinkarnację, z bogatym panteonem bóstw (m.in. Wisznu, Siwa, Dewi) i ścieżkach duchowych (bhakti, dżńana, karma). Do ważnych tradycji należą też buddyzm, który kładzie nacisk na Cztery Szlachetne Prawdy i Ośmioraką Ścieżkę prowadzącą do wyzwolenia od cierpienia, judaizm – religia ludu Izraela oparta na Torze, z silnym akcentem na prawo i przymierze z Bogiem, oraz religie Dalekiego Wschodu, takie jak taoizm i konfucjanizm, które łączą wymiar religijny z etyką społeczną i filozofią życia. W wielu regionach praktykowane są również religie rodzime i synkretyczne, jak tradycje afroamerykańskie, wierzenia ludów pierwotnych Oceanii, Ameryk i Afryki, które interpretują świat przez pryzmat natury, duchów przodków i rytuałów przejścia. Zrozumienie religii wymaga dostrzeżenia, że dla wyznawców nie są jedynie zestawem zasad, lecz żywą relacją, która porządkuje czas (święta, posty), przestrzeń (świątynie, miejsca pielgrzymkowe), więzi (wspólnota) oraz język symboli (ikonografia, muzyka, stroje). Jednocześnie współczesne społeczeństwa są pluralistyczne: w tej samej klasie mogą być osoby wierzące różnych wyznań i niewierzące; szkoła, działając na podstawie prawa oświatowego, organizuje lekcje religii i etyki zgodnie z deklaracjami rodziców lub pełnoletnich uczniów, a zasada równego traktowania oznacza szacunek dla wyborów światopoglądowych. Na lekcjach literatury religia pomaga interpretować motywy (miłosierdzie, ofiara, nawrócenie), odczytywać symbole (krzyż, mandala, półksiężyc), a w historii – zrozumieć procesy, takie jak reformacja, krucjaty, rozwój państwowości i prawa. W edukacji obywatelskiej dyskutuje się o relacji państwo–religie, o wolności sumienia, o granicach ekspresji religijnej w przestrzeni publicznej, o dialogu międzyreligijnym i o przeciwdziałaniu dyskryminacji. Dla rodziców i uczniów ważny jest praktyczny wymiar: jak wygląda rezygnacja lub zapis na zajęcia religii/etyki, jak są rozwiązywane kolizje świąt z terminami sprawdzianów, jakie prawa ma uczeń dotyczące ubioru i symboli religijnych w szkole – odpowiedzi wynikają z przepisów szkolnych i wewnętrznych regulaminów, ale zawsze obowiązuje zasada proporcjonalności i poszanowania godności. Religie wnoszą do świata różnorodność tradycji, muzyki, architektury i języka – poznawanie ich na lekcjach nie ma na celu nawracania, tylko rozumienie i budowanie kompetencji kulturowych, które są niezbędne w globalnym świecie; młody człowiek zyskuje umiejętność rozmowy o wartościach, odkrywa wspólne etyczne mianowniki (szacunek dla życia, uczciwość, troska o słabszych), a jednocześnie uczy się odróżniać wiarę od nadużyć, co buduje dojrzałe, empatyczne postawy.
