Kalendarz rozwoju dziecka – 25 miesiąc życia – Doskonalenie mowy i samodzielnych działań

W dwudziestym piątym miesiącu życia szczególnie wyraźnie widać postępy w mowie i samodzielności: dziecko chętniej buduje zdania trzywyrazowe, łączy słowa w proste opowieści o tym, co robi lub co widziało, zaczyna używać zaimków i próbować form przeszłych, choć błędy gramatyczne są typowe i rozwojowo prawidłowe. Słownik poszerza się o nazwy czynności, części garderoby, sprzętów domowych i zwierząt, a rozumienie pozwala realizować wieloetapowe polecenia, jeśli są jasne i dotyczą znanych sytuacji. Motoryka mała umożliwia budowę wieży z sześciu–siedmiu klocków, dopasowywanie prostszych puzzli, odkręcanie i zakręcanie większych nakrętek, obracanie pokręteł i kartkowanie książek strona po stronie; motoryka duża obejmuje dynamiczne bieganie, rozpoczynanie podskoków w miejscu, kopanie i łapanie piłki, wejście po schodach przy poręczy i próby zjazdu na zjeżdżalni samodzielnie. W zakresie samoobsługi dziecko coraz sprawniej posługuje się łyżką i kubkiem, pomaga przy myciu rąk i zębów, podejmuje próby zdejmowania prostych części garderoby i chętnie angażuje się w domowe czynności, jak przenoszenie lekkich rzeczy czy sprzątanie zabawek do pudełek, co warto doceniać i wykorzystywać jako okazję do nauki odpowiedzialności. Emocjonalnie nadal widoczne są intensywne reakcje, ale rośnie zdolność regulacji przy wsparciu dorosłego; pomagają krótkie instrukcje, przewidywalne przejścia między aktywnościami, oferowanie wyboru i nazywanie uczuć, dzięki czemu maluch uczy się, że złość, smutek i radość są naturalne i mają swoje strategie radzenia sobie. Kontakty społeczne uwzględniają pierwsze krótkie epizody współpracy z rówieśnikami, wymiany przedmiotów i wspólnego popychania auta czy budowania segmentu wieży; konflikty o zabawki nadal się zdarzają, ale cierpliwe mediowanie i modelowanie języka „moja kolej – twoja kolej” przynoszą coraz lepsze efekty. Żywienie powinno pozostać różnorodne i oparte na wspólnych posiłkach przy stole, z wodą jako głównym napojem i minimalną ilością przekąsek o pustych kaloriach; powtarzana ekspozycja nowych smaków bez nacisku zwiększa akceptację, a włączenie dziecka w proste czynności kuchenne (mieszanie, przesypywanie) wspiera zmysły i apetyt. Sen to nadal jedna drzemka i wieczorny rytuał, a pierwsze koszmary lub lęki nocne pomagają łagodzić stałe elementy, przytulenie, mówienie spokojnym głosem i przewidywalność; przed snem rezygnujemy z ekranów, które utrudniają wyciszenie. Zdrowie i profilaktyka obejmują codzienne szczotkowanie zębów pastą z fluorem, aktywność na świeżym powietrzu, ubiór warstwowy i pielęgnację skóry, a także czujność na sygnały, które wymagają konsultacji, jak brak łączenia słów, bardzo ograniczone naśladowanie, brak gestów wskazywania lub regres umiejętności. Jeśli rodzice mają wątpliwości co do wymowy, warto umówić ocenę logopedyczną; naturalne są uproszczenia głosek, ale istotna jest ogólna dynamika postępów. Nocnik może przynosić pierwsze sukcesy, jednak najważniejsza jest autonomia dziecka i spokojne reagowanie na wpadki. Zabawy wspierające doskonalenie mowy i samodzielnych działań to mini-zadania domowe, proste gry obrazkowe z nazywaniem i kategoryzacją, czytanie z przewidywaniem „co będzie dalej?”, zabawy w role, tory przeszkód, taneczne przerwy ruchowe, rysowanie grubymi kredkami i zabawy sensoryczne z masami plastycznymi, ryżem lub wodą pod nadzorem dorosłego. Bezpieczeństwo obejmuje stały nadzór przy wodzie i jedzeniu, kask na rowerek biegowy, zasady spaceru i jazdy samochodem oraz zabezpieczenia w domu; spójność zasad i łagodna konsekwencja ułatwiają dziecku poruszanie się w świecie reguł i wzmacniają poczucie sprawstwa. Dzięki temu dwudziesty piąty miesiąc życia staje się czasem widocznych skoków kompetencji komunikacyjnych i praktycznych, które budują fundamenty samodzielności potrzebnej w kolejnych latach.