Kalendarz rozwoju dziecka – 19 miesiąc życia – Coraz więcej słów i zabawy z rówieśnikami

Dziewiętnasty miesiąc życia to czas, w którym wiele dzieci rozbudowuje słownik i coraz pewniej używa znanych słów w codziennych sytuacjach, łącząc je z gestami, intonacją i mimiką dla podkreślenia emocji, a równolegle rozwija kompetencje społeczne w kontakcie z rówieśnikami. W zabawie dominuje nadal zabawa równoległa, czyli obok siebie, ale pojawiają się pierwsze próby naśladowania i krótkie epizody wymiany zabawek, które wymagają czujnej obecności dorosłego, by zapobiegać konfliktom i uczyć czekania na swoją kolej. Motorycznie dziecko biega z większą pewnością, potrafi wykonać kilka kroków do tyłu, pcha i ciągnie zabawki z oporem, próbuje skakać obunóż w miejscu, kopie piłkę z rozbiegu i coraz zręczniej wchodzi po niskich stopniach, nadal stawiając obie stopy na jednym stopniu i trzymając się poręczy lub dłoni opiekuna. Ręce układają wieżę z czterech klocków, rysują długie, falujące linie po całej kartce, odkręcają i zakręcają duże nakrętki, a także wkładają kołeczki w otwory, co ćwiczy precyzję chwytu i koordynację wzrokowo ruchową. W sferze mowy rośnie rozumienie poleceń dotyczących codziennych rytuałów, dziecko odpowiada prostymi słowami na pytania co to, pokazuje części ciała i wskazuje na obrazku, a opiekun wzmacnia rozwój przez czytanie, nazywanie i naprzemienność dialogu. Emocjonalnie pojawia się większa wrażliwość na rozstania i powroty, zazdrość o zabawki, krótkie napady złości oraz duma z nowych osiągnięć; pomocne jest regularne nazywanie uczuć, określanie granic i oferowanie wsparcia dotykiem oraz możliwością wyciszenia się w bezpiecznym miejscu. Sen pozostaje w rytmie jednej drzemki, a zdrowa higiena obejmuje stałe pory, spokojne przygotowanie do nocy, brak ekranów i przewietrzony pokój. W diecie trwa faza wybiórczości, dlatego warto proponować warzywa w różnych formach i kształtach, korzystać z naturalnych sosów i dipów oraz podawać produkty bogate w żelazo i zdrowe tłuszcze, pamiętając o regularnym piciu wody. W codziennych czynnościach rośnie samodzielność: zdejmowanie czapki, wkładanie butów z pomocą, mycie rąk z asekuracją i próby czesania, co warto wspierać cierpliwością i pochwałą za wysiłek. Zalecane kontrole pediatryczne obejmują ocenę tempa wzrastania, słuchu i wzroku, przegląd uzębienia i techniki szczotkowania, a także rozmowę o przebiegu mowy i wskazania do ewentualnych konsultacji specjalistycznych, jeśli rodzice martwią się o komunikację lub relacje rówieśnicze. Zabawy, które najlepiej działają, to proste scenki tematyczne, karmienie lalki, zabawa w sklep, wspólne budowanie wieży i zbijanie jej, tory przeszkód, rzuty do kosza z miękkich piłek, a także muzyka, taniec i śpiewanki z ruchem. Trudnościami bywa gryzienie w emocjach, dlatego dorosły reaguje natychmiast, przerywa zachowanie, mówi krótko i jasno oraz proponuje akceptowalne strategie, np. powiedz proszę albo pokaż gestem. Jeśli opiekun zauważa brak postępów w komunikacji, brak wskazywania, brak reakcji na imię lub bardzo ograniczony kontakt wzrokowy, warto porozmawiać z pediatrą o przesiewu i wczesnym wsparciu. Dziewiętnasty miesiąc to okres rosnącej ciekawości społecznej, w którym cierpliwe towarzyszenie dorosłych, konsekwentne granice i bogate w język, ruch i bliskość środowisko przynoszą najlepsze efekty dla dalszych etapów rozwoju.