Kalendarz rozwoju dziecka – 13 miesiąc życia – Doskonalenie chodzenia i zabawy ruchowe

Trzynasty miesiąc życia to scenariusz dynamicznych ćwiczeń równowagi i koordynacji, bo dziecko doskonali wstawanie z podłogi, stawianie coraz pewniejszych kroków, schylanie się po zabawkę i wstawanie bez pomocy, a gdy jeszcze nie chodzi samodzielnie, z zapałem maszeruje przy pchaczu i wzdłuż mebli. Wzmacnia się obręcz barkowa i miedniczna, stawy skokowe i kolanowe pracują w rytmie nowych wyzwań, a w motoryce małej widoczna jest większa precyzja chwytu i koordynacji oko ręka, co sprzyja pierwszym kreskom kredką, wkładaniu klocka do otworu, przewracaniu kartki w książce i noszeniu ulubionej maskotki. Rozwój mowy w tym wieku to przede wszystkim rosnące rozumienie i bogata komunikacja niewerbalna, dzieci chętnie pokazują, czego chcą, gestem proszą o pomoc, przynoszą przedmiot dorosłemu i nazywają kilka słów znaczących; naśladowcze gaworzenie z intonacją przypominającą rozmowę brzmi jak prawdziwe dialogi. Emocje są intensywne i szybko się zmieniają, dlatego przydaje się nazywanie stanów dziecka i oferowanie wsparcia w regulacji, a naprzemienność w kontakcie i proste zasady pomagają w nauce społecznych granic. Sen coraz częściej przechodzi na jedną dłuższą drzemkę w środku dnia, ale wiele dzieci nadal potrzebuje dwóch krótszych przystanków, co warto obserwować i dostosowywać do sygnałów zmęczenia; wieczorne wyciszenie, stała pora i rezygnacja z ekscytujących bodźców tuż przed snem sprzyjają spokojnej nocy. W żywieniu kluczowe są różnorodność i ekspozycja na nowe smaki, oferowanie produktów o różnej fakturze, wspieranie samodzielności przy stole, praktyka picia wody z kubka i uczenie się korzystania z łyżeczki; apetyt bywa kapryśny, dlatego sprawdza się zasada rodzica decydującego, co i kiedy podajemy, i dziecka decydującego, czy i ile zje, bez presji i nagród. Warto dbać o żelazo, wapń i witaminę D zgodnie z zaleceniami, a słodkie napoje i przekąski zamieniać na wodę, owoce, warzywa, jogurt naturalny i pełnoziarniste produkty zbożowe. W zabawie królują aktywności ruchowe i sensoryczne: turlanie piłki na krótką odległość, pchanie i ciągnięcie zabawek, zabawy w naśladowanie czynności dorosłych, prosty tor przeszkód z poduszek, zabawy w chowanego i obserwowanie zwierząt podczas spaceru, co rozwija percepcję i słownictwo. Kontrole pediatryczne w tym okresie dotyczą monitorowania wzrastania, postępów w chodzeniu i manipulacji, obserwacji zgryzu i zębów, szczepień według aktualnych zaleceń oraz rozmowy o bezpieczeństwie w domu i na podwórku, w tym o kasku na biegunach i jeździkach oraz o zasadach przy schodach i wodzie. Dobrze pamiętać o elastycznym obuwiu z cienką podeszwą do aktywności na zewnątrz i o chodzeniu boso w domu, które wspiera prawidłowy wzorzec stóp i stawów. Wyzwaniem mogą być pierwsze większe napady złości wynikające z frustracji komunikacyjnej i zmęczenia, dlatego pomocne jest uprzedzanie o zmianach, dawanie wyboru, oferowanie alternatywy i konsekwentne granice. Jeśli niepokoi brak prób samodzielnego stania, sztywność ruchów, brak gestów wskazywania czy minimalny kontakt wzrokowy, warto skonsultować obserwacje z pediatrą, nie porównywać dziecka z rówieśnikami i doceniać jego indywidualne tempo. Największym sprzymierzeńcem rozwoju jest codzienna obecność, wspólne czytanie, rozmowy i swobodna zabawa, które karmią ciekawość i poczucie kompetencji małego odkrywcy.