Kalendarz ciąży – tydzień 11 – Przejście z okresu zarodkowego w płodowy

Jedenasty tydzień ciąży stanowi symboliczne domknięcie przejścia z okresu zarodkowego do płodowego, w którym kończy się zasadnicza organogeneza, a priorytetem staje się dojrzewanie i wzrost już uformowanych narządów; dla dziecka oznacza to bardziej harmonijne proporcje, choć głowa wciąż pozostaje duża wobec tułowia, twarz ma coraz wyraźniejsze rysy, powieki są połączone cienką błonką i chronią oczy, małżowiny uszne przesuwają się ku górze, a zawiązki zębów mlecznych dojrzewają w szczękach. Ruchy kończyn są spontaniczne i częstsze, pojawiają się odruchy zginania, a dłonie potrafią już wykonywać zaciskanie; jelita jeszcze dojrzewają i kończą wędrówkę do jamy brzusznej, wątroba intensywnie produkuje krwinki, nerki przygotowują się do regularnej pracy i wydalania moczu do płynu owodniowego, a serce pompuje krew przez rozwijający się układ krwionośny. W organizmie mamy łożysko stopniowo przejmuje rolę hormonalną, co u wielu kobiet ogranicza nasilenie mdłości i wymiotów, chociaż zwiększona wrażliwość węchowa, huśtawki nastrojów, zmęczenie i senność wciąż mogą być obecne; macica rośnie i przestawia więzadła, co niekiedy wywołuje uczucie ciągnięcia w podbrzuszu, a zwiększone ukrwienie skóry sprzyja rumieńcom i trądzikowi. W tym tygodniu warto umówić badanie USG pierwszego trymestru, jeśli nie zostało zaplanowane, oraz skonsultować z lekarzem zakres przesiewowych badań krwi, zwłaszcza jeśli występują czynniki ryzyka takie jak wiek matki powyżej 35 lat, choroby przewlekłe lub niepokojący wywiad położniczy; można też porozmawiać o sensie nieinwazyjnych testów genetycznych z krwi mamy i ich interpretacji łącznie z obrazem USG. Zwyczajowo kontynuuje się suplementację kwasu foliowego, jodu i witaminy D, a w przypadku utrzymujących się wymiotów rozważa się wsparcie farmakologiczne zalecone przez lekarza; ważna jest profilaktyka odwodnienia i hipoglikemii poprzez małe, częste posiłki, przekąski źródła białka, ostrożne wprowadzanie produktów bogatych w błonnik i pilnowanie dziennej podaży płynów. Aktywność fizyczna jest wskazana, o ile ciąża przebiega prawidłowo, dlatego spacery, pływanie i delikatne ćwiczenia mobilizujące miednicę pomagają w łagodzeniu zaparć i bólów krzyża; warto unikać przeciążeń, skoków, sportów kontaktowych i ćwiczeń na plecach trwających długo, jeśli pojawiają się zawroty głowy. Typowe dolegliwości to zgaga, wzdęcia i pełność po posiłku związane ze zwolnioną perystaltyką i rozluźnieniem dolnego zwieracza przełyku, a także tkliwość piersi i częstsze oddawanie moczu; ulgę przynosi lekkostrawna dieta, unikanie ostrych i tłustych potraw, nieprzejadanie się wieczorem, odpoczynek z uniesieniem tułowia i regularne nawadnianie małymi porcjami. Dla przyszłych rodziców ten tydzień to dobra chwila na uporządkowanie dokumentacji ciąży, przygotowanie listy zaufanych źródeł wiedzy, rozmowę o planie pracy i wsparciu domowym, a także wstępne przemyślenie wyboru szkoły rodzenia i szpitala; rosnąca świadomość zmian w ciele i emocjach sprzyja praktykom relaksacyjnym, takim jak spokojny oddech, spacer w zieleni, łagodna muzyka i higiena snu z regularnymi porami zasypiania i budzenia. Jeśli pojawiają się niepokojące objawy jak krwawienie, nasilone bóle brzucha, uporczywe wymioty lub gorączka, należy skontaktować się z lekarzem; w prawidłowej ciąży rokowanie na najbliższe tygodnie jest bardzo dobre, a systematyczna opieka i zdrowy styl życia zwiększają komfort i bezpieczeństwo mamy i dziecka.