Kalendarz ciąży – tydzień 10 – Ukształtowane rysy twarzy i rozwój kończyn

Dziesiąty tydzień ciąży to etap, w którym dziecko kończy okres wczesnej organogenezy i wyraźnie widać, że staje się małym człowiekiem z rozpoznawalnymi rysami; oczy są osłonięte cienkimi powiekami, zewnętrzne części uszu są już zarysowane, a nos ma drobny grzbiet i nozdrza, co nadaje twarzy coraz bardziej ludzki wygląd. Kończyny szybko się doskonalą, dłonie z wyraźnymi palcami potrafią zginać się w nadgarstkach i łokciach, zawiązki paznokci stają się widoczne, łokcie i kolana są ruchome, a stopy z osobnymi palcami osiągają większą swobodę ruchu; kręgosłup prostuje się, ogon zarodkowy zanika, a mięśnie i ścięgna zaczynają współpracować w odruchowych poruszeniach. Wewnątrz ciała płodu intensywnie dojrzewa serce z czterema jamami i zastawkami, krew krąży już sprawnie, wątroba i śledziona rozpoczynają funkcje krwiotwórcze, nerki rozwijają kłębuszki i kanaliki, a jelita rosną i przygotowują się do późniejszej perystaltyki; trzustka i tarczyca uzyskują zawiązki funkcji, a mózg dynamicznie tworzy połączenia nerwowe. W organizmie mamy wysokie stężenia progesteronu i estrogenów wpływają na senność, zmęczenie i wahania nastroju, nasilają wzdęcia i zaparcia oraz zwiększają wrażliwość piersi, skóra może reagować trądzikiem, a wzrost objętości krwi powoduje szybsze męczenie się; macica systematycznie rośnie, choć brzuch często nie jest jeszcze widoczny dla otoczenia, a więzadła macicy mogą dawać uczucie ciągnięcia przy gwałtownych ruchach. Zalecane są regularne wizyty kontrolne, uzupełnienie badań podstawowych, w tym morfologii, badania ogólnego moczu i profilu zakażeń zgodnie z lokalnymi rekomendacjami, ocena ciśnienia i masy ciała oraz omówienie ewentualnych czynników ryzyka wymagających dodatkowego monitoringu; jeśli lekarz nie wykonał jeszcze pierwszego USG potwierdzającego żywą ciążę, to jest dobry czas na ocenę długości ciemieniowo siedzeniowej i wstępnej anatomii. Typowe dolegliwości to poranne nudności i wymioty, które nie zawsze pojawiają się rano, oraz nadwrażliwość węchowa; łagodzenie przynosi dieta z małymi, częstymi posiłkami, lekkie przekąski już w łóżku przed wstaniem, imbir w bezpiecznych dawkach uzgodnionych z lekarzem i odpowiednia podaż płynów, a w przypadku braku poprawy warto zapytać o leki przeciwwymiotne odpowiednie w ciąży. Bezpieczeństwo aktywności fizycznej zależy od przebiegu ciąży, lecz w większości przypadków wskazane są spacery, pływanie i łagodne rozciąganie, które zmniejszają napięcie w odcinku lędźwiowym i poprawiają nastrój; należy unikać sportów z ryzykiem upadku lub uderzenia w brzuch, intensywnych podskoków, dźwigania i gorących kąpieli. Jadłospis powinien koncentrować się na pełnowartościowym białku, węglowodanach złożonych, zdrowych tłuszczach, warzywach i owocach dokładnie mytych, a także na odpowiedniej podaży kwasu foliowego, jodu i witaminy D; należy zachować ostrożność wobec surowych produktów pochodzenia zwierzęcego, serów pleśniowych i niepasteryzowanych oraz ograniczyć kofeinę zgodnie z zaleceniami lekarza. Dla rodziców to dobry moment na edukację o pierwszych sygnałach odwodnienia i niedocukrzenia, przygotowanie planu odżywiania do pracy, zaplanowanie odpoczynku, rozmowę o wsparciu domowym oraz rozpoczęcie monitorowania nastroju, aby w razie pogorszenia szybko poszukać pomocy; większość ciąż na tym etapie rozwija się prawidłowo, a systematyczna opieka i zdrowy styl życia zapewniają dziecku najlepsze warunki do dalszego wzrastania.