Alergia na mak u dzieci dotyczy najczęściej nasion maku używanych w kuchni do pieczywa, deserów i potraw świątecznych. Jest to alergia pokarmowa, w której układ odpornościowy dziecka rozpoznaje białka nasion jako obce i wytwarza przeciwko nim odpowiedź prowadzącą do objawów po spożyciu, a czasem nawet po kontakcie z drobnymi cząstkami na skórze czy błonach śluzowych. Dolegliwości pojawiają się zwykle w krótkim czasie po zjedzeniu produktu zawierającego mak i obejmują swędzenie i mrowienie w jamie ustnej, obrzęk warg, pokrzywkę i zaczerwienienie skóry, bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunkę, a u wrażliwych dzieci kaszel, świszczący oddech i duszność. Zdarzają się również nocne pobudki z powodu dolegliwości brzusznych po zjedzeniu ciasta z makiem wieczorem. Niepożądane następstwa nieleczonej lub nierozpoznanej alergii to przewlekłe zajęcie skóry przy drapaniu i nadkażenia, utrata wagi w wyniku unikania jedzenia z obawy przed reakcją oraz niepokój dziecka związany z posiłkami. W grupie ryzyka znajdują się dzieci z dodatnim wywiadem w kierunku innych alergii pokarmowych, atopowym zapaleniem skóry oraz te, u których w rodzinie występują choroby atopowe. Diagnostyka wymaga dokładnego wywiadu z analizą zjedzonych potraw i czasu pojawienia się objawów, a także oceny etykiet w poszukiwaniu maku i możliwej kontaminacji krzyżowej w piekarniach. Pomocne są testy skórne punktowe, oznaczenia swoistych przeciwciał w surowicy i, w wybranych sytuacjach, kontrolowana próba prowokacji pokarmowej w warunkach medycznych. Kluczowe w leczeniu jest całkowite wyeliminowanie maku z diety i unikanie produktów o niepewnym składzie, szczególnie pieczywa, bułek i ciast z posypką, mas makowych, batonów i mieszanek musli, a w okresie świąt również tradycyjnych potraw. Rodzice powinni nauczyć się wnikliwie czytać etykiety, pytać w cukierniach o recepturę i wprowadzić bezpieczne zamienniki, by dieta była pełnowartościowa i akceptowana przez dziecko. Przy łagodnych objawach świetnie sprawdzają się doustne leki przeciwhistaminowe, natomiast w przypadku cięższych reakcji lekarz może zalecić adrenalinę w autowstrzykiwaczu oraz plan postępowania w szkole i przedszkolu. Zalecana jest edukacja kadry i bliskich na temat rozpoznawania pierwszych sygnałów reakcji i szybkiego działania. Rokowanie po wdrożeniu eliminacji jest dobre, a jakość życia dziecka istotnie się poprawia. Profilaktyka i wsparcie stylu życia obejmują przygotowywanie domowych wypieków bez maku, wprowadzanie alternatywnych posypek i farszów, prowadzenie dzienniczka objawów i uważną kontrolę menu podczas spotkań rodzinnych i szkolnych uroczystości. Warto zaplanować wspólnie z dietetykiem jadłospis, aby dziecko czuło się bezpiecznie i miało poczucie normalności przy posiłkach, co zmniejsza stres i ryzyko przypadkowych ekspozycji. Jeśli w rodzinie są inne alergie pokarmowe, warto od początku wypracować wspólny domowy system czytania etykiet i przygotowywania posiłków, który chroni dziecko i jednocześnie ułatwia codzienność.
