Alergia na jaja kurze u dzieci – objawy, diagnostyka i dieta eliminacyjna

Alergia na jaja kurze u dzieci jest jedną z najczęstszych alergii pokarmowych wieku wczesnodziecięcego i wynika z nadwrażliwości na białka jaja, przede wszystkim na frakcje z białka kurzego, choć u części pacjentów problem dotyczy również żółtka. Objawy pojawiają się zwykle szybko po spożyciu i obejmują mrowienie jamy ustnej, świąd i rumień wokół warg, pokrzywkę, obrzęki, bóle brzucha, wymioty i biegunkę, a u bardziej wrażliwych kaszel, świszczący oddech, chrypkę, spadek ciśnienia i bladość, co stanowi wskazanie do pilnej interwencji i podania adrenaliny. U niektórych dzieci dominują objawy skórne z zaostrzeniem atopowego zapalenia skóry po niewielkich dawkach białka jaja, a u nielicznych występują nietypowe reakcje opóźnione. Czynniki ryzyka to dodatni wywiad rodzinny atopii, AZS, wcześniejsze reakcje na inne pokarmy i współistnienie alergicznego nieżytu nosa lub astmy. Diagnostyka obejmuje szczegółowy wywiad żywieniowy, dzienniczek objawów, testy skórne punktowe, oznaczenie swoistych przeciwciał IgE na białko jaja i w razie potrzeby diagnostykę komponentową oceniającą wrażliwość na poszczególne frakcje białkowe, co pomaga przewidzieć tolerancję produktów pieczonych zawierających jaja. Złotym standardem w niejasnych przypadkach jest kontrolowana próba prowokacji doustnej wykonywana w warunkach zabezpieczenia medycznego. Leczenie polega na diecie eliminacyjnej z wykluczeniem jaj w każdej postaci oraz produktów z dodatkiem jaj i ich pochodnych, takich jak proszek jajeczny, albumina, globulina, lecytyna jajowa oraz niektóre dodatki technologiczne, a także na zwracaniu uwagi na nazwy składników w etykietach i na ryzyko zanieczyszczeń krzyżowych w piekarniach i gastronomii. W wielu przypadkach dzieci lepiej tolerują jajo poddane intensywnej obróbce termicznej w wypiekach, co bywa wykorzystywane w tzw. kontrolowanym wprowadzaniu produktów pieczonych pod opieką alergologa; poprawa tolerancji pieczonych form często zapowiada szansę na przyszłą tolerancję gotowanego jaja. Farmakoterapia obejmuje leki przeciwhistaminowe na świąd i pokrzywkę, miejscowe leczenie zmian skórnych u dzieci z AZS oraz standardowe postępowanie anafilaktyczne z adrenaliną w razie ciężkiej reakcji; rodzice i opiekunowie powinni być przeszkoleni z rozpoznawania pierwszych objawów i użycia ampułkostrzykawki. Dietetycznie należy zadbać o odpowiednią podaż pełnowartościowego białka i mikroelementów z innych źródeł, a w pieczeniu stosować zamienniki jaj, takie jak puree z owoców, siemię lniane lub gotowe mieszanki, po akceptacji przez specjalistę. W codzienności ważne jest przekazanie placówkom opiekuńczym jasnych wytycznych, przygotowanie bezpiecznych przekąsek i oznaczenie pojemników w domu. Rokowanie jest na ogół dobre, ponieważ znaczna część dzieci z czasem nabywa tolerancję, jednak tempo tego procesu jest indywidualne i wymaga okresowych kontroli. Styl życia wspierający terapię obejmuje regularny sen, właściwe nawodnienie, łagodne kosmetyki, redukcję stresu i budowanie u dziecka kompetencji w komunikowaniu swoich ograniczeń żywieniowych w grupie rówieśniczej.