Alergia na ambrozję u dzieci – objawy, diagnostyka i sposoby leczenia

Alergia na ambrozję u dzieci to nadwrażliwość na białka pyłku roślin z rodzaju ambrozja, która pyli późnym latem i wczesną jesienią, gdy wiele rodzin myśli już o końcu sezonu alergicznego. U dzieci objawia się najczęściej wodnistym katarem, napadowym kichaniem, świądem i blokadą nosa, łzawieniem i pieczeniem oczu oraz podrażnieniem gardła, a u części pacjentów również napadami kaszlu i świstami typowymi dla astmy. Charakterystyczna jest sezonowość dolegliwości z nasileniem w cieple i przy wietrznej pogodzie, po pobycie na łąkach, boiskach i nieużytkach, gdzie ambrozja rośnie najchętniej. Dzieci mogą także doświadczać zespołu alergii jamy ustnej po zjedzeniu produktów krzyżowo reagujących, takich jak melon, arbuz, banan, ogórek czy cukinia, co daje mrowienie języka, świąd podniebienia i warg, czasem niewielki obrzęk. Do powikłań nieleczonej alergii należą przewlekłe zapalenie błony śluzowej nosa, zapalenia zatok, nawracające zapalenia ucha środkowego, pogorszenie snu i koncentracji, a u predysponowanych zaostrzenia astmy. Ryzyko rośnie u dzieci z dodatnim wywiadem rodzinnym atopii, z atopowym zapaleniem skóry, mieszkających w rejonach o dużym stężeniu pyłku i narażonych na dym tytoniowy. Diagnostyka zaczyna się od dokładnego wywiadu z uwzględnieniem kalendarza pylenia, dzienniczka objawów i reakcji na leczenie doraźne. Potwierdzenie uzyskuje się dzięki testom skórnym punktowym z alergenem ambrozji oraz oznaczeniom swoistych przeciwciał IgE w surowicy; w uzasadnionych sytuacjach stosuje się diagnostykę komponentową, która pomaga odróżnić uczulenie pierwotne od reaktywności krzyżowej. Leczenie farmakologiczne obejmuje leki przeciwhistaminowe drugiej generacji podawane regularnie w sezonie, donosowe glikokortykosteroidy zmniejszające obrzęk i wydzielinę, a przy zajęciu spojówek krople przeciwhistaminowe lub stabilizujące komórki tuczne; u dzieci z kaszlem i świstami dołącza się leki rozszerzające oskrzela i przeciwzapalne według zaleceń lekarza. Skuteczną metodą modyfikującą przebieg choroby jest swoista immunoterapia alergenowa na pyłek ambrozji w formie iniekcji lub tabletek lub kropli podjęzykowych, prowadzona przez kilka sezonów pod nadzorem alergologa, co zmniejsza nasilenie objawów i zapotrzebowanie na leki. Niefarmakologicznie ważne jest ograniczanie ekspozycji: śledzenie komunikatów o stężeniach pyłku, zamykanie okien i włączanie filtracji powietrza w domu w dni o wysokich wartościach, prysznic i zmiana ubrań po powrocie z zewnątrz, płukanie nosa izotonicznym roztworem soli, częste odkurzanie odkurzaczem z filtrem HEPA, unikanie koszenia traw i prac ogrodowych z dzieckiem w czasie pylenia. Dietetycznie w sezonie warto zachować ostrożność z surowymi produktami krzyżowymi i obserwować, czy obróbka termiczna poprawia tolerancję. Rokowanie bywa dobre przy konsekwentnej kontroli środowiskowej, właściwie dobranych lekach i rozważeniu immunoterapii, zwłaszcza gdy dolegliwości nawracają co roku. Profilaktyka obejmuje edukację rodziny i szkoły, plan działania na sezon, uzupełnianie zapasów leków przed wakacjami oraz uwzględnienie aktywności na świeżym powietrzu w godzinach niższego pylenia. Styl życia wspierający terapię to regularny sen, nawodnienie, aktywność fizyczna w bezpiecznych warunkach, higiena nosa i oczu oraz konsekwentne unikanie dymu papierosowego i intensywnych zapachów, które podrażniają błony śluzowe.