Alergia na ziemniaki u dzieci to nadwrażliwość na białka bulwy, przede wszystkim patatynę oraz inhibitory proteaz, która może przebiegać jako klasyczna alergia IgE zależna, zespół alergii jamy ustnej związany z reakcją na surowy produkt, a także jako kontaktowe podrażnienie lub alergiczne kontaktowe zapalenie skóry podczas obierania i krojenia surowych ziemniaków. Objawy pojawiające się po spożyciu to mrowienie i świąd warg oraz podniebienia, rumień wokół ust, pokrzywka, bóle brzucha, nudności, wymioty i biegunka, a przy wysokiej wrażliwości świszczący oddech, kaszel, chrypka i uczucie duszności wymagające pilnej interwencji. Skóra dłoni i twarzy może reagować pieczeniem, pęcherzykami i nasilonym świądem po kontakcie z sokiem z surowej bulwy; u dzieci z atopowym zapaleniem skóry podrażnienie bywa silniejsze i długotrwałe. Warto pamiętać o możliwych reakcjach krzyżowych w obrębie rodziny psiankowatych, co tłumaczy nietolerancję u części pacjentów na pomidora, paprykę czy bakłażana, a także o opisywanych powiązaniach z nadwrażliwością na lateks, w której białka strukturalne mogą imitować alergeny roślinne. Do czynników ryzyka należą dodatni wywiad rodzinny atopii, wczesne wprowadzenie wielu nowych produktów bez obserwacji reakcji, nieprawidłowo leczone AZS i kontakt skóry z surowym warzywem w czasie domowych prac. Diagnostyka obejmuje dokładny wywiad i dzienniczek żywieniowy, testy skórne punktowe z ziemniakiem w postaci standaryzowanego ekstraktu lub metodą prick by prick z kawałkiem surowej i gotowanej bulwy, oznaczenie swoistych IgE oraz, gdy to potrzebne, doustną próbę prowokacji wykonywaną wyłącznie w warunkach zabezpieczenia medycznego. W podejrzeniu zapalenia kontaktowego przydatne bywa testowanie płatkowe, zwłaszcza u dzieci z przewlekłymi zmianami na dłoniach. Leczenie polega na diecie eliminacyjnej z wyłączeniem ziemniaków i produktów je zawierających, takich jak pyry w różnych formach, puree instant, frytki, kluski, placki, a także wielu wyrobów garmażeryjnych i przekąsek, w których obecna bywa skrobia ziemniaczana lub skrobia modyfikowana; w razie wątpliwości należy weryfikować u producenta źródło skrobi. Niektóre dzieci lepiej tolerują ziemniaki po obróbce termicznej, jednak każda próba modyfikacji diety powinna odbywać się po konsultacji z alergologiem i przy zachowaniu zasad bezpieczeństwa. Farmakoterapia obejmuje leki przeciwhistaminowe drugiej generacji łagodzące pokrzywkę i świąd, miejscowe kortykosteroidy lub inhibitory kalcyneuryny w leczeniu zmian skórnych oraz standardowe postępowanie w przypadku reakcji uogólnionej, z podaniem adrenaliny jako leku pierwszego wyboru. W żywieniu warto wprowadzać bezpieczne zamienniki węglowodanów i skrobi, takie jak ryż, kasze, makarony z tolerowanych zbóż oraz pieczywo bez dodatku skrobi ziemniaczanej, dbając jednocześnie o odpowiednią podaż błonnika i mikroelementów. Dobrą praktyką jest gotowanie osobnych porcji bez ryzyka zanieczyszczeń krzyżowych, oznaczanie pojemników, mycie sprzętów po przygotowaniu dań ziemniaczanych oraz poinformowanie opiekunów w przedszkolu i szkole o ograniczeniach dietetycznych. Rokowanie jest na ogół korzystne, a tolerancja może się zmieniać wraz z wiekiem i dojrzewaniem układu odpornościowego, dlatego okresowa ocena przez specjalistę ma sens. Profilaktyka to rozważne, stopniowe wprowadzanie warzyw, unikanie kontaktu skóry z surową bulwą u dzieci z AZS, ochrona rąk podczas kuchennych zabaw oraz uważne czytanie etykiet. Styl życia wspierający terapię obejmuje właściwe nawodnienie, pielęgnację skóry emolientami, regularny sen, aktywność ruchową i minimalizowanie stresu, który potrafi nasilać łaknienie i dolegliwości żołądkowo jelitowe, a także systematyczną współpracę z dietetykiem, by dieta eliminacyjna była pełnowartościowa i bezpieczna.
