Żona modna Ignacego Krasickiego to satyra obyczajowa opowiedziana w formie anegdoty o małżeństwie szlachcica z panną zapatrzoną w cudzoziemskie mody, w której autor punkt po punkcie odsłania mechanizm finansowej i moralnej ruiny domu, aby ostatecznie wydobyć morał o zgubnych skutkach bezkrytycznego naśladowania nowinek i pogoni za pozorami. Streszczenie utworu układa się w prostą, lecz celnie zarysowaną fabułę: bohater, zamożny ziemianin, żeni się z wykształconą i jakoby światową panną, która obiecuje wysoki standard życia i towarzyskiej ogłady, wprowadza do dworu francuszczyznę, krawców, kuchmistrzów, perukarzy, nowe obyczaje, drogie potrawy i wystawne przyjęcia, każe przebudować pokoje, wymienić meble, tkaniny i zastawę, a gdy domownicy próbują protestować, powołuje się na wymogi smaku i reputacji, wkrótce wydatki przekraczają dochody majątku, pojawiają się kredyty, weksle i zaległości, a mąż traci kontrolę nad rachunkami; w kulminacji modna żona wymusza kolejne koszty, choć gospodarstwo podupada, służba rośnie, a długi przepoczwarzają się w spiralę zobowiązań, która prowadzi do sprzedaży części majątku i degradacji pozycji rodziny, morał satyry zawiera się w ostrzeżeniu, że bez rozsądku, umiaru i poszanowania pracy każdy, nawet zamożny, może stać się biedny, a moda bywa jedynie przykrywką dla próżności i braku kompetencji życiowych. Plan wydarzeń można odczytać jako logiczne następstwo decyzji bohaterów: poznanie i ślub, sielankowy początek z obietnicą lepszego życia, przyjazd modnej żony do dworu i natychmiastowe porządki w imię nowoczesności, wymiana zastawy i garderoby, zatrudnienie cudzoziemskich rzemieślników i kucharzy, rosnąca liczba przyjęć i gości, przebudowa wnętrz, wprowadzenie nowych rozrywek i zwyczajów, narastanie wydatków i pierwsze kredyty, próby powstrzymania kosztów odbierane jako brak ogłady, eskalacja kaprysów, długi, zastawy i sprzedaż części dóbr, finał w postaci utraty stabilności i utraty twarzy w okolicy, po czym następuje trzeźwe spostrzeżenie narratora, że przyczyną klęski nie jest samo pragnienie wygody, lecz bezmyślność i pycha. Bohaterowie są szkicowani satyrycznie, ale wyraziście: mąż, początkowo uczciwy i gościnny ziemianin, pragnący wnieść do domu nieco miejskiego sznytu, ulega urokowi nowości i autorytetowi modnej małżonki; jego wada to uległość i brak rachunku ekonomicznego, zaletą pozostaje chęć dobra domu i ludzi, którą jednak gubi sentymentalizm i słabość do pochlebstw; żona modna jest figurą próżności, nakręca spiralę wydatków, zasłania się dobrym smakiem i reputacją, nie zna miary ani realiów prowincjonalnego majątku, gardzi tym, co rodzime, a ubóstwia to, co z importu, nie licząc się z konsekwencjami; postacie drugoplanowe to rzemieślnicy i służba korzystający z hojności pani, przyjaciele i doradcy, którzy albo schlebiają, albo bezsilnie przestrzegają, oraz otoczenie społeczne, które obserwuje przemianę dworu z miejsca pracy i gościnności w scenę spektaklu pozorów. W warstwie problemowej satyra dotyka kwestii gospodarności, hierarchii wartości, odpowiedzialności za wspólnotę domową i ślepego naśladowania obcych wzorców; Krasicki uderza nie w gust sam w sobie, lecz w brak miary i rozsądku, pokazując, jak szybko estetyka bez ekonomii obraca się w ruinę. W pracy szkolnej ten tekst stanowi znakomity punkt wyjścia do rozmowy o roztropności, planowaniu wydatków, presji społecznej i wpływie mody na decyzje, a także do ćwiczenia interpretacji satyry, rozpoznawania ironii, hiperboli i kontrastu; uczniowie mogą zestawić Żonę modną z innymi utworami piętnującymi cudzoziemszczyznę lub konsumpcyjną próżność, ćwicząc porównanie motywów i sposobów kreacji. Znajomość kolejnych etapów wydarzeń, charakterystyka postaci i uchwycenie morału pozwalają pisać spójne wypracowania, w których udowadnia się tezę o zgubnym wpływie pozorów na życie jednostki i wspólnoty.
