Kalendarz rozwoju dziecka – 31 miesiąc życia – Nauka ról społecznych i zabawy grupowe

Trzydziesty pierwszy miesiąc życia to okres, w którym dziecko coraz odważniej wychodzi poza schemat zabawy równoległej i zaczyna praktykować proste formy współdziałania, a nauka ról społecznych dzieje się naturalnie w przedsionku przedszkola: w domu, na placu zabaw i podczas kontaktów z rówieśnikami. Maluch chętnie bawi się w dom, sklep, lekarza czy straż pożarną, odgrywa scenki z codzienności i z coraz większą dokładnością powtarza zasłyszane frazy, co sprzyja rozwojowi mowy dialogowej i budowaniu słownika emocji. W tym wieku pojawia się wyraźniejsza potrzeba wyboru: dziecko decyduje, którą rolę obejmie, próbuje przewodzić i negocjować, ale ma jeszcze trudność z dzieleniem się i czekaniem na swoją kolej; to normalny etap, wymagający spokojnego prowadzenia przez dorosłego, który modeluje język proszenia, odmawiania i przepraszania. Zmysły i motoryka rozwijają się dynamicznie: wzrok lepiej śledzi poruszające się obiekty, koordynacja ręka–oko pozwala na celowanie piłką i układanie bardziej złożonych konstrukcji z klocków, a równowaga poprawia się na tyle, że dziecko potrafi przejść po narysowanej linii, wspiąć się po drabince z asekuracją i skakać obiema stopami; precyzja dłoni rośnie, co widać w nawlekaniu dużych koralików, otwieraniu łatwych pojemników, rysowaniu kółek i krótkich linii. Mowa rozwija się w kierunku dłuższych wypowiedzi: maluch łączy po dwa–trzy zdania, zadaje pytania o to, kto, co i gdzie, próbuje nazywać uczucia własne i cudze, a także bawi się brzmieniem słów, co bywa zabawne, ale bywa też sygnałem, że potrzebuje czasu, aby uporządkować reguły gramatyczne; wspierają to codzienne rozmowy, czytanie na głos, opisywanie planu dnia i uczuć bohaterów w książkach. Typowe zachowania to chęć naśladowania dorosłych w obowiązkach domowych, dążenie do samodzielności przy ubieraniu, myciu rąk i karmieniu, ale również gwałtowne reakcje, gdy rzeczy nie idą po myśli dziecka; pomocne jest przewidywanie trudniejszych momentów, wyprzedzające komunikaty i oferowanie dwóch akceptowalnych wyborów, aby dać poczucie sprawczości. W kwestii snu wiele dzieci wciąż potrzebuje jednej drzemki w środku dnia, a wieczorny rytuał powinien być przewidywalny, cichy i pozbawiony bodźców ekranowych na minimum godzinę przed snem; jeśli pojawia się lęk separacyjny lub nocne przebudzenia, warto zadbać o stałe punkty wieczoru i spokojne, konsekwentne reagowanie. Odżywianie opiera się na rodzinnych posiłkach przy stole, oferowaniu różnorodnych warzyw, pełnoziarnistych produktów, źródeł białka i zdrowych tłuszczów; wybiórczość pokarmowa to częsty gość na tym etapie, dlatego obowiązuje zasada, że rodzic decyduje co, kiedy i gdzie podaje, a dziecko ile i czy zje, a nowe smaki proponuje się wielokrotnie w małych porcjach bez presji. Wspieranie rozwoju społecznego polega na aranżowaniu krótkich spotkań z rówieśnikami, wspólnej zabawie z prostymi zasadami, ćwiczeniu naprzemienności w grach i piosenkach z pokazywaniem, a także na wspólnym porządkowaniu zabawek, co uczy kończenia aktywności i współodpowiedzialności. Zalecane kontrole pediatryczne obejmują monitorowanie wzrostu i masy ciała na siatkach centylowych, ocenę rozwoju mowy i słuchu, oględziny jamy ustnej i regularne przeglądy stomatologiczne, a w razie wątpliwości konsultację logopedyczną lub fizjoterapeutyczną; zgodnie z obowiązującym w poradni kalendarzem należy również nadrobić ewentualne szczepienia i omówić suplementację witaminy D. Trudności, które mogą się pojawić, to rywalizacja o zabawkę, uderzanie z frustracji, gryzienie czy odmowa współpracy; kluczem jest konsekwencja, krótkie jasne komunikaty, nazywanie emocji i przenoszenie dziecka do bezpiecznej strefy, a po wyciszeniu krótka rozmowa i pokazanie właściwej alternatywy. Zajęcia wspierające to zabawy tematyczne w role domowe, proste teatrzyki pacynkowe, układanki, tory przeszkód z poduszek, taniec przy muzyce, wspólne gotowanie i sortowanie przedmiotów według koloru czy wielkości. Dzięki codziennej, życzliwej strukturze i uważności dorosłych trzydziestojednomiesięczne dziecko ma optymalne warunki, by uczyć się ról społecznych, rozwiązywać pierwsze konflikty i czerpać radość z bycia w grupie przy zachowaniu poczucia bezpieczeństwa.